ΤΟ  ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΜΜΟΝΕΣ ΤΟΥ!

Μήπως είναι καιρός να κάνουμε ειρήνη μαζί του

Αλήθεια, έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι σχέση έχετε με το σώμα σας; Αν το ακούτε, αν το φροντίζετε, αν σας αρέσει, αν το έχετε αποδεχθεί ως μέρος του εαυτού σας και του DNA σας;  Αυτή την εποχή που μας αποκαλύπτεται καθημερινά, που οι υψηλές θερμοκρασίες μας «βγάζουν από τα ρούχα μας»,  μήπως είναι μια κατάλληλη περίοδος για να τα ξαναβρούμε μαζί του;

Από τα μάτια της μητέρας.

Το σώμα μας, από την γέννησή μας, έχει συγκεκριμένες προδιαγραφές που ορίζονται από την οικογενειακή μας κληρονομιά και τις υφάνσεις της μέσω της συνάντησης των δυο γονιών.

Αυτή είναι η αντικειμενική του προσέγγιση, η οποία πλέον είναι και διαχειρίσιμη: αν δεν μου αρέσουν τα αυτιά που πήρα από τον παππού μου γιατί είναι μεγάλα και πεταχτά, θα τα φτιάξω με μια πλαστική επέμβαση.

Υπάρχει όμως πάντα και η υποκειμενική προσέγγιση του σώματός μας: το σώμα μας έχει ιστορία να κουβαλά, η οποία εγγράφεται στη διαγενεαλογική μας συνέχεια, στο δέντρο που ανήκουμε όχι μόνο γονιδιακά αλλά και ψυχικά, ενδοβάλλει και προβάλλει αυτά που καθρεπτίζει το βλέμμα της μητέρας όταν βλέπει εκεί τον εαυτό του.

Η υποκειμενική σχέση μας με το σώμα, σύμφωνα με την ψυχαναλύτρια Φρανσουάζ Ντολτό,  δημιουργείται καταρχάς με βάση το βλέμμα και τις αισθήσεις της μητέρας και δομείται σε σχέση με την εξωτερική επικοινωνία με τους άλλους, οι οποίοι ωθούν το υποκείμενο να μορφώσει και να σχηματίσει την ιδέα που λειτουργεί ως αντίληψη για το σώμα του.

► Έρευνες έχουν δείξει τη σημασία που έχει η επαφή της μητέρας και η συναισθηματική νοηματοδότηση της σωματικής φροντίδας: βρέφη που τρέφονταν, ντύνονταν, εξυπηρετούνταν δηλαδή μόνο με πρακτικότητα δεν αναπτύσσονταν κανονικά, όπως θα αντιστοιχούσε στη φάση της ανάπτυξής τους, όχι μόνο πνευματικά αλλά και σωματικά. To έλλειμμα αγάπης, τρυφερού και περιέχοντος συναισθήματος αποδείχθηκε ότι επηρεάζει εξίσου τόσο το  βιολογικό, τη λειτουργία του σώματός μας δηλαδή, όσο και το ψυχικό. Επηρεάζει τον εγκέφαλο και τα γεννητικά όργανα, καθώς και τις ορμόνες και την έκφραση των γονιδίων. Οι πρώιμες συναισθηματικές αποστερήσεις εγγράφονται στη σωματική μας υποκειμενικότητα και επηρεάζουν άμεσα την σχέση και την εικόνα που αποκτούμε και διαμορφώνουμε για το σώμα μας. 

Ας δούμε όμως, πως εκδηλώνεται η ασταθής ή προβληματική σχέση με το σώμα μας στην πράξη, παίρνοντας ένα παράδειγμα, το σωματικό βάρος.

 

  «Έχω πάρει λίγο..»

… και πρέπει να το χάσω». Τι σημαίνει αυτό το λίγο είναι στον καθένα διαφορετικό. Μπορεί να το ακούσει κανείς και από μια κοπέλα νέα, λεπτή και χαριτωμένη, και καθόλου δεν μπορεί να την πείσει ότι κάνει λάθος. Αφορά και στον αντρικό πληθυσμό πλέον, αυξητικά, μια παράμετρος του τρόπου ζωής και του μοντέλου του πολιτισμού μας. Δεν είναι πάντα λάθος: είναι σωστό να προσέχουμε το βάρος μας ειδικά μεγαλώνοντας, να διατηρούμαστε σε κίνηση και υγιείς.

Μερικές όμως από τις  πιο συνηθισμένες αντιδράσεις απέναντι στην αίσθηση του σωματικού βάρους και της ανάγκης να είμαστε λεπτοί μπορεί να αποκαλύψει τις «δύσκολες» σχέσεις που έχουμε με την εικόνα του σώματός μας:

●  Λύσεις της τελευταίας στιγμής: παραμελούμε τον εαυτό μας όλα τον χρόνο, εκτός από το Πάσχα και μετά, που πρέπει να γίνουν όλα , εδώ και τώρα, σαν τα χάπια και τα βότανα που διαφημίζονται ότι δρουν σε δέκα μέρες για επίπεδη κοιλιά. Γραφόμαστε σε γυμναστήρια ή τις κοντινές πισίνες, που γεμίζουν από Μάιο ως αρχές Σεπτεμβρίου. Κατά κανόνα δεν πετυχαίνει: το γυμναστήριο τι να προλάβει να σώσει δυο μήνες όταν τον υπόλοιπο χρόνο η εκγύμναση συντελείται στον καναπέ ή σε αναπαυτικές πολυθρόνες, η αυστηρή δίαιτα κούρασε και την παρατήσαμε κι αλλαγή δεν είδαμε… και το σώμα που βλέπουμε δεν μας εμπνέει για να βγούμε παραλία. Έλα όμως που δεν γίνεται και να μην βγούμε… ! Η δυσαρμονία μας δυσαρεστεί, η μη επίτευξη των στόχων που βάλαμε μας απογοητεύει, αυτό που αντικρίζουμε στον καθρέφτη πολλές φορές μας θλίβει.  Ενώ θα μπορούσαμε να έχουμε μια ισορροπημένη φροντίδα σώματος όλο το χρόνο, με τακτική ήπια άσκηση και σωστή διατροφή, που θα μας ρυθμίζει και το στρες της καθημερινής ζωής, άρα θα φτιάχνει και την διάθεσή μας.

● Ψυχαναγκαστικές και πολύ καταπιεστικές δίαιτες, όπου η διατροφική ισορροπία συχνά διαταράσσεται δυσάρεστα, που ολόκληρες κατηγορίες τροφών απουσιάζουν από τον οργανισμό καταπονώντας τελικά σωματικά. Κι αν αυτές σταματήσουν αρχίζει ο φαύλος κύκλος  των περιττών κιλών. Χαρακτηριστικό αυτής της περίπτωσης η στέρηση , σαν τιμωρία προς το σώμα, χωρίς να έχει συνείδηση κανείς γιατί το τιμωρεί. Παρατηρείται πολύ  σε νέες γυναίκες, συχνά μάλιστα χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα βάρους, μπορεί να οδηγήσει στην ανορεξία.

● Ορθορεξία: μια  σχετικά νέα ψυχαναγκαστική διατροφική διαταραχή,  κατά την οποία η εμμονή με τις υγιεινές τροφές στα γεύματα απειλεί σώμα αλλά και ψυχική ισορροπία, όπως κάθε διαταραχή. Ενώ αρχικά ακούγεται ανώδυνη, «κάνω διατροφή», «τρώω υγιεινά», ως και  σωστή, μπορεί εύκολα να οδηγήσει στον συνεχή αποκλεισμό ομάδων τροφών, σε στέρηση  απόλαυσης του φαγητού, μέχρι σε μια υστερικού τύπου κάποιες φορές καχυποψία για την ποιότητα της καθημερινής τροφής. Σύμφωνα με τις έρευνες  αφορά περισσότερο στον αντρικό πληθυσμό, σε συνδυασμό με εκγύμναση, συχνά έντονη.

 

Τιμωρίες χωρίς αποτέλεσμα.

Όταν η εικόνα που έχουμε σχηματίσει για το σώμα μας,  από την αρχή της ζωής μας και στην εξέλιξή της είναι καλή, οι σχέσεις και οι αναπαραστάσεις του είναι θετικές, τότε το σώμα μας γίνεται σύμμαχος και αντανακλά μια δομημένη ψυχική πραγματικότητα, που δεν την βασανίζει τόσο ο χρόνος, η αλλαγή, τα καταπιεστικά πρότυπα. Αναγνωρίζει την μοναδικότητά της ψυχικής αυτής πραγματικότητας και έχει συνείδηση των φροντίδων που πρέπει να του αναλογούν,  για νου υγιή σε σώμα υγιές, έχει δηλαδή το υποκείμενο μια «αυθόρμητη» τεχνική να προσέχει το ψυχοσωματικό υλικό, να νοιώθει άνετα μέσα στο σωματικό του σχήμα.   

Αντίθετα, όταν  είναι αρνητική, το σώμα είναι αντίπαλος που πρέπει, είτε να δαμάσουμε, είτε να το «ξεχάσουμε». Γι’ αυτό κακοποιείται με διάφορους τρόπους, όπως αυτοί που αναφέρθηκαν  σχετικά με το σωματικό βάρος , καθώς και σκληρή, ψυχαναγκαστική γυμναστική, οι κακές διατροφικές συνήθειες, με αποτέλεσμα την παχυσαρκία,  η παραμέληση της υγιεινής του, των ιατρικών φροντίδων που χρειάζεται κλπ.

Φυσικά, οι τιμωρίες και οι κακουχίες αυτές στις οποίες υποβάλλεται το σώμα δεν λύνουν κάτι, δεν έχουν αποτελέσματα γόνιμα, δεν εξισορροπούν. Είναι μια αέναη προβληματική που εκτονώνεται στιγμιαία, από κάτω οι ψυχικές μας δυσκολίες και τα ελλείμματα που την προκαλούν παραμένουν. Πάνω σε αυτές πρέπει κυρίως να δουλέψουμε για να μας αρέσει η εικόνα του σώματός μας, όποια κι αν είναι αυτή.

 

Τελικά πως θα βγω στην παραλία;

Φορώντας τον εαυτό μας, με τα ελαττώματά του και τις αρετές του, όλοι έχουμε και από τα δυο. Οι λύσεις συνήθως ξεκινούν από μέσα μας  και λάμπουν στα μάτια και στο σώμα μας, με τις ατέλειές του. Αν φέτος δεν προλάβατε πάλι νωρίς το γυμναστήριο, δεν σας πέτυχε η δίαιτα που σας έδωσε η φίλη, αν… σκεφτείτε με ποιους άλλους τρόπους δημιουργικούς και πιο «συναρπαστικούς» θα ξαναγνωριστείτε με το σωματικό σας  Εγώ.  Προσεγγίστε το σώμα σας μέσα από τις διεργασίες της ψυχικής σας ζωής. Αναγνωρίστε μόνη σας ποιος τρόπος σας ταιριάζει καλύτερα, έτσι σιγά-σιγά θα μάθετε να αποδέχεστε το μικρό στήθος ή τα μεσογειακά οπίσθια, και ακόμα καλύτερα θα ανακαλύψετε πως να επωφελείστε από τις μικρές ή μεγαλύτερες ατέλειές σας.

Η παραλία εξάλλου θα σας περιμένει πάντα εκεί, για να περάσετε καλά, χωρίς κόμπλεξ και χωρίς αγωνιώδεις σκέψεις να καλυφθείτε κάτω από τις πετσέτες…! 

 Κατερίνα Μαγγανά, Msc

ψυχολόγος- ψυχοθεραπεύτρια