ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΕΣ  ΔΙΑΚΟΠΕΣ  ΜΕ  ΤΟΝ  ΠΑΠΠΟΥ  ΚΑΙ  ΤΗ  ΓΙΑΓΙΑ.

από την Κατερίνα Μαγγανά, ψυχολόγο- ψυχοθεραπεύτρια

 

Μια σωτήρια λύση…

Οι καλοκαιρινές διακοπές χωρίς το σχολείο και την καθημερινή ρουτίνα είναι πηγή άγχους για την οικογένεια. Ενώ τα παιδιά διαθέτουν πολύ ελεύθερο χρόνο, για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι περισσότεροι γονείς συνεχίζουν να δουλεύουν όπως πριν, με εξαίρεση το δεκαπενθήμερο, συνήθως, των διακοπών τους. Από μηχανής θεοί οι παππούδες και το εξοχικό ή η μόνιμη κατοικία στην περιφέρεια: μια λύση που ανακουφίζει όλη την οικογένεια και δίνει στους μικρούς την ευκαιρία να απολαύσουν περισσότερες μέρες διακοπών μακριά από τις μεγαλουπόλεις, να κοινωνικοποιηθούν, να χαρούν κοντά σε ανθρώπους που γνωρίζουν, αγαπούν και νοιώθουν καλά μαζί τους.

Ο ρόλος που παίζουν ο παππούς και η γιαγιά στην οικογενειακή ιστορία είναι ουσιαστικός και αδιαμφισβήτητος. Πρόκειται για φιγούρες γονεϊκού τύπου, που μπορούν να αναπληρώσουν για λίγο εκείνες του μπαμπά και της μαμάς, «εγγυώνται» στο παιδί την καθησυχαστική αίσθηση του να ανήκει σε μια γενεαλογική συνέχεια, μπορούν να ταυτιστούν με ευχάριστες αναμνήσεις και στιγμές των καλοκαιρινών διακοπών και της ξενοιασιάς. Όταν οι σχέσεις της οικογένειας είναι αρμονικές, τα παιδιά χαίρονται πολύ με την ιδέα να ξαναπεράσουν ένα διάστημα μαζί τους το καλοκαίρι και να απολαύσουν τη ζεστασιά, τη φροντίδα και την αγάπη τους. Από πρακτική σκοπιά, οι διακοπές στο σπίτι των παππούδων, όταν αυτό υπάρχει, στο νησί ή στο χωριό, τους εξασφαλίζουν ασφαλή και άνετη παραμονή, μειώνοντας τις ανασφάλειες και τις αγωνίες των γονέων που «θα τα αφήσουν τόσο καιρό μόνα τους». Επιπλέον η λύση αυτή δεν επιβαρύνει δυσβάσταχτα τον ευάλωτο πλέον οικογενειακό προϋπολογισμό.

 

Από ποια ηλικία διακοπές μακριά από τους γονείς;

Τα πολύ μικρά παιδιά χρειάζονται ακόμα την μαμά τους και τον μπαμπά τους και στις διακοπές. Για εκείνα δεν υπάρχει αλλαγή του ρυθμού της ζωής τους αφού δεν πάνε ακόμα σχολείο, ούτε είναι ψυχικά έτοιμα να τους αποχωριστούν για σημαντικό διάστημα. Βέβαια, δεν είναι σε θέση να τους το πουν ρητά, καλό είναι όμως οι γονείς να έχουν υπόψη τους ότι μέχρι την ηλικία περίπου των 2,5 ετών οι αποχωρισμοί τους από το παιδί σκόπιμο είναι να έχουν διάρκεια πολύ λίγων ημερών κι όχι εβδομάδων, πράγμα που συνήθως συμβαίνει όταν αφήνουμε τα παιδιά στον παππού και την γιαγιά. Μετά από αυτή την ηλικία θεωρείται ότι έχουν αποκτήσει ικανή και επαρκή αίσθηση ασφάλειας και προστασίας από την μητέρα και το στενό οικογενειακό περιβάλλον, έτσι ώστε να μπορούν  να αντέξουν την «περιπέτεια» και του σωματικού αποχωρισμού από τους γονείς κι επιπλέον να περάσουν καλά στο προσωρινό τους κατάλυμα. Εξάλλου, αυτός είναι και ο κύριος λόγος για τον οποίο πρέπει κανείς να προγραμματίζει τις διακοπές στο χωριό με τους παππούδες: να περάσουν καλά, να είναι ήρεμα, να γεμίσουν τις μπαταρίες τους και να επιστρέψουν ευχαριστημένα.

 

Όταν οι παππούδες είναι αφορμή «πολέμου»:

Φυσικά οι σχέσεις στις οικογένειες δεν είναι πάντα σαν τις διαφημίσεις. Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που ανιχνεύονται ανταγωνισμοί, επίδειξη δυνάμεων, είτε από την μια ή από την άλλη πλευρά, συμπεριφορές απαξιωτικές προς τους γονείς των εγγονιών, - όταν οι παππούδες «ξέρουν καλύτερα» πώς να αναθρέψουν ένα παιδί-  μέχρι και εχθρότητα,  εκφρασμένη ή μη. Οι λόγοι ποικίλλουν και εξειδικεύονται στην κάθε περίπτωση. Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται κυρίως για άλυτες ή ατακτοποίητες δυσκολίες στις σχέσεις των γονέων με τους δικούς τους γονείς, και σημερινούς παππούδες. Η γυναίκα, για παράδειγμα, που γίνεται γιαγιά, πρέπει να έχει την ψυχική ωριμότητα και ετοιμότητα να κάνει χώρο στην κόρη ή το γιό της να γίνει με τη σειρά του γονιός και η ίδια να χαρεί το νέο της ρόλο. Όχι να προσπαθεί να αποδείξει ότι εκείνη πάντα θα είναι η καλύτερη μητέρα και ο νέος γονιός πάντα δεν θα τα καταφέρνει τόσο καλά. Οι νέοι γονείς, από την άλλη, χρειάζεται να μπορούν να κατοχυρώσουν το νέο τους ρόλο, να έχουν κοινό μέτωπο ως ζευγάρι και καλή οριοθέτηση της νέας οικογένειας, των δικαιωμάτων και υποχρεώσεών της.

Συχνά η χρήσιμη αυτή συνδιαλλαγή μεταξύ των γενεών δεν επιτυγχάνεται και τότε έχουμε … ακήρυχτο πόλεμο! Ενδοιασμοί και μικρές ή μεγαλύτερες κακίες αναδύονται με αφορμή τις καλοκαιρινές «αναθέσεις» στους παππούδες. Οι τελευταίοι δεν δείχνουν προθυμία να τηρήσουν ή, επιδεικτικά καμιά φορά, αγνοούν τις οδηγίες των γονιών για τη διατροφή, τις ώρες ύπνου και όποιας άλλης κατευθυντήριας γραμμής ακολουθούν για την ανάπτυξή του. Ακόμα και στην καλύτερη των περιπτώσεων ο παππούς και η γιαγιά θα κάνουν μαζί με το παιδί τις παρασπονδίες τους – πράγμα που αρέσει πολύ στα παιδιά και έτσι τους συνδέει με χαρούμενες, ξεχωριστές στιγμές. Όταν όμως αυτό είναι κανόνας, τότε η προσαρμογή στο σπίτι γίνεται ακόμα δυσκολότερη μετά το τέλος των διακοπών.   

Αν ανήκετε σε αυτές τις… συγκρουσιακές περιπτώσεις χρήσιμο θα ήταν να αξιολογήσετε όσο πιο αντικειμενικά μπορείτε τις επικείμενες διακοπές των παιδιών με τους παππούδες τους. Τα παιδιά, πάνω απ’ όλα, χρειάζονται ένα ήρεμο και ασφαλές περιβάλλον για να μεγαλώνουν σωστά, χωρίς υπόκωφες εντάσεις και μικρότητες. Αξιολογήστε, για παράδειγμα, κατά πόσο μια μακρά παραμονή του παιδιού σας μαζί τους θα σας προκαλούσε μεγάλη νευρικότητα, την οποία θα μεταφέρετε αναπόφευκτα και στην οικογένειά σας,  και σε τι βαθμό θα αποδιοργάνωνε το παιδί  από το ούτως ή άλλως χαλαρότερο καλοκαιρινό του πρόγραμμα. Ή το πόσο λάδι στη φωτιά μπορεί να ρίξει κάτι τέτοιο σε ήδη τεταμένες σχέσεις. Ο κατάλογος μπορεί να είναι μακρύς. Οι πιο αρμόδιοι να κάνουν αυτήν την εκτίμηση είστε εσείς, με ειλικρίνεια, ψυχραιμία και με κυρίαρχο γνώμονα την ηρεμία και το συμφέρον του παιδιού σας και της οικογένειάς σας.    

 

Οι σωστές κινήσεις:

● Οργανώστε αρχικά μαζί με το παιδί σας την θερινή του εξόρμηση στους παππούδες, ειδικά αν αυτή είναι η πρώτη του φορά που θα κάνει διακοπές χωρίς εσάς πλάι του. Με το παππού και τη γιαγιά τα όρια είναι πιο ελαστικά γι' αυτό καλό είναι να αποφεύγεται η παρατεταμένη παραμονή χωρίς την παρουσία σας.  Όσο και να προσπαθήσουν οι παππούδες δεν θα έχουν την ίδια ακριβώς στάση στο θέμα των ορίων όπως αυτή των γονιών.  Εξάλλου ο ρόλος αποπνέει μια αίσθηση ελευθερίας στα εγγόνια, η οποία αν δίνεται με μέτρο είναι καλή.  Οι γονείς ωστόσο δεν θα πρέπει να ησυχάζουν και να θεωρούν ότι τα παιδιά είναι προστατευμένα με τους παππούδες και έτσι να τα δουν στο τέλος το καλοκαιριού. 

● Τα τηλεφωνήματα πρέπει να είναι συχνά για να έχουν τα παιδιά την αίσθηση ότι οι γονείς συνεχίζουν να τα νοιάζονται.  «Δεν τα παράτησαν» σε ένα ασφαλές περιβάλλον.  Φροντίστε να είστε διαθέσιμοι για επισκέψεις τακτικά, να έχετε ενημερώσει τα παιδιά για τη διάρκεια της παραμονής τους, τι θα κάνουν εκεί, τι πρέπει να προσέχουν κλπ. Να είστε συνεπείς με αυτά που τους υπόσχεστε και να τα τηρείτε (π.χ. διάρκεια και ημερομηνίες επισκέψεων), ειδικά αν είναι μικρά ακόμη. .  Σε μεγαλύτερες ηλικίες  τα παιδιά γνωρίζουν ότι οι γονείς θα επιστρέψουν να τα πάρουν, αλλά «το μάτι», δηλαδή η επίβλεψη του γονιού για το παιδί τους, έστω και αν είναι με το παππού και τη γιαγιά θεωρείται απαραίτητο.   Αν δεν έχουν ξαναπάει στο σπίτι των παππούδων ένα σαββατοκύριακο μαζί με όλη την οικογένεια πριν τις διακοπές είναι χρήσιμο και βοηθητικό για την προσαρμογή τους.

● Αν το παιδί που θα κάνει για πρώτη φορά  διακοπές του με τους παππούδες αντιστέκεται και είναι μικρό, μάλλον είναι αναμενόμενη η αντίδραση του. Αφήστε το με τους παππούδες και θα σταματήσει να γκρινιάζει αν περνάει καλά μαζί τους. Αν ωστόσο συνεχίζει να αντιστέκεται και δείχνει ότι  δεν περνάει καλά πρέπει να το ξανασκεφτούμε.  Διακοπές με εξαναγκασμό δεν γίνονται.  Εκεί πάει για να περάσει καλά και όχι να υποφέρει.  Αν είναι μεγαλύτερο και δεν θέλει δεν μπορούμε να το εξαναγκάσουμε.  Θα έχει τους λόγους του.  Αν τέλος έχει πάει ξανά και δεν θέλει να πάει φέτος-αν και σπάνια συμβαίνει κάτι τέτοιο με τους παππούδες- αυτό δείχνει ότι υπάρχει πρόβλημα εκεί, το παιδί δεν περνάει καλά και αυτό πρέπει να το λάβουμε σοβαρά υπ’ όψη.

● Φροντίστε, τέλος, και τη σχέση με το σύντροφό σας. Όσο κι να ακούγεται παράδοξο, θα βρεθείτε μόνοι για ικανό χρονικό διάστημα, πράγμα που μπορεί να ξεκουράσει, να αναθερμάνει αλλά και να αναδείξει συγκρούσεις και προβλήματα στη σχέση σας. Θυμηθείτε: ο διάλογος χωρίς επίθεση, η κατανόηση και τα ουσιαστικά συναισθήματα είναι τα καλύτερα όπλα για να βρίσκουμε λύσεις.