Θέατρο, όπερα για παιδιά, αφήγηση παραμυθιών σε μουσεία και βιβλιοπωλεία, κινηματογράφος, εκθέσεις σε μουσεία και πολυχώρους, αλλά και εξορμήσεις σε φυσικούς χώρους, σε θεματικά πάρκα και ζωολογικούς κήπους...,  η βεντάλια των επιλογών για να περάσετε μερικές ώρες εκτός σπιτιού με το παιδί σας είναι ανεξάντλητες και η εποχή από τις πιο κατάλληλες!. Πώς όμως θα γίνουν πραγματικά απολαυστικές για εσάς και το παιδί σας; Πώς να τις διαχειριστείτε θετικά για την ανάπτυξη του και την βελτίωση του οικογενειακού δεσμού;

 

Βασικές αρχές εξόδου!

Πριν αποφασίσετε που θα πάτε με το παιδάκι σας πρέπει να λάβετε υπόψη τρία πολύ σημαντικά ζητήματα: αν είναι σε κατάλληλη ηλικία για την δραστηριότητα, αν η δραστηριότητα μπορεί να γίνει καλά ανεκτή με βάση το χαρακτήρα, την ωρίμανση και τις όποιες ιδιαιτερότητες μπορεί να έχει και, φυσικά, να μην ξεχνάτε ότι επιλέγετε με κυρίαρχο κριτήριο τι αρέσει  στο παιδί σας κι όχι σε εσάς! Αφουγκραστείτε τι του αρέσει και τι του πάει. Πολύ συχνά επιλέγονται από τους γονείς θεάματα που είναι της μόδας ή πολύ γνωστά, επειδή πάνε οι φίλοι του… Μετά την ηλικία των 4 ετών, καλό είναι να συζητάμε μαζί τους την έξοδο, προτείνοντας τους συγκεκριμένες επιλογές από την έρευνά μας, εξηγώντας του τι είναι το καθένα και τελικά να επιλέξουμε μαζί.

Άλλη σημαντική παράμετρος: η συχνότητα. Δεν χρειάζεται να ‘μπουκώνουν’ όλα τα σαββατοκύριακα του μήνα με εξόδους σε θέατρα, μουσεία κλπ. Γίνεται καταναγκασμός για το παιδί

κι αρχίζει να συνδυάζεται με το σχολείο! Μια φορά το μήνα είναι αρκετή, αρκεί να γίνεται αυτή η έξοδος μια απόλαυση και για τις δυο πλευρές, γονείς και παιδιά.

Εξίσου σημαντική η χρονική στιγμή που επιλέγεται για την έξοδο. Αν ένα παιδάκι το πάρεις το πρωί μαζί σου στα ψώνια ή όπου αλλού, γιατί έχεις χίλια πράγματα να κάνεις, και το απόγευμα έχεις κλείσει π.χ. για παράσταση ή κινηματογράφο, το παιδί δεν μπορεί να παρακολουθήσει, είναι εξαντλημένο. Κι έτσι θα γκρινιάξει, θα κλωτσήσει, θα αντιδράσει και σωματικά.

Επίσης πολύ βασική είναι και η προηγούμενη ενασχόληση του γονιού με το συγκεκριμένο θέαμα. Αν π.χ. δεν έχετε ξαναπάει ποτέ θέατρο και δεν ξέρετε τους κώδικές του, όπως την προηγούμενη προετοιμασία για το έργο, πώς να παρακολουθήσετε, ότι δεν πρέπει, π.χ. να του πάρετε πατατάκια μέσα στην αίθουσα, η στάση του σώματός σας την ώρα της παράστασης, στοιχεία που περιμένει σιωπηλά από εσάς το παιδί για να μυηθεί σε έναν άγνωστό του κόσμο, θα δυσκολευτεί να προσαρμοστεί!

Τέλος, όταν ξεκινάμε πρέπει να έχουμε αποφασίσει ότι αυτός είναι ένας χρόνος για μας και το παιδί μας, ότι είναι μια σημαντική στιγμή μεταξύ μας. Δηλαδή, βάζουμε στο αθόρυβο το κινητό, δεν το σηκώνουμε στη μέση της παράστασης, δεν φεύγουμε εσπευσμένα από το πάρκο ή το μουσείο γιατί κάποιος μας κάλεσε!

 

 

Η σιωπή είναι χρυσός.

Το μετά την έξοδο έχει κι αυτό με τη σειρά του ιδιαίτερη βαρύτητα. Τα παιδιά χρειάζονται χρόνο να αφομοιώσουν και να βάλουν σε τάξη μέσα τους αυτά που είδαν και βίωσαν, γιατί στον ψυχισμό τους η αναπαραστατική ικανότητα είναι υπό διαμόρφωση. Η τέχνη δίνει στο παιδί τροφή για να ικανοποιηθεί η βαθύτατη αυτή ανάγκη του για να αναπαριστά τον κόσμο. Αυτό όμως δεν γίνεται αυτόματα και μηχανικά, ούτε με δεδομένα σχολικής εξέτασης. Ο εσωτερικός χρόνος κάθε παιδιού πρέπει να γίνεται σεβαστός.

Καλό είναι να μην αρχίσετε να το βομβαρδίζετε με ερωτήσεις:  « Σου άρεσε αυτό; Το πρόσεξες εκείνο; Είδες πως ζωγραφίζει ο τάδε ζωγράφος;...» Οι γονείς δεν είναι δάσκαλοι των παιδιών τους και τα παιδιά δεν περνάνε διαγώνισμα μετά την έξοδο! Θυμηθείτε, «η σιωπή είναι χρυσός». Ας αφήσουμε στα παιδιά να καταναλώσουν στο χρόνο που επιθυμούν την εμπειρία και να μας το πουν μετά. Με το δικό τους τρόπο, τις δικές τους αισθήσεις, τα αστεία, το παράπονο. Και μην βιαστείτε να συμφωνήσετε ή να διαφωνήσετε, γιατί πολλές φορές έχουν την ανάγκη είτε να επιβεβαιώσουν το γονιό ή να συγκρουστούν μαζί του. Η σιωπή των παιδιών είναι γόνιμη, έχει τη δύναμη που έχει στο θέατρο η παύση που είναι ενεργός θεατρικός χρόνος.

 Αν τώρα  η επιλογή μας δεν αποδείχθηκε και η καλύτερη, και πάλι αφήνουμε στο παιδί χρόνο για να εκφραστεί  μόνο του. Δεν χρειάζεται να αισθανόμαστε ενοχή επειδή η παράσταση που επιλέξαμε με τόση φροντίδα δεν βγήκε όπως την περιμέναμε. Συχνά οι γονείς προσπαθούν με κάποιο τρόπο να «απολογηθούν» γιατί αισθάνονται άβολα, ή το αντίθετο και ...το χειρότερο!, προσπαθούν να «επιβεβαιώσουν» την επιλογή τους. Η ειλικρίνεια είναι το κλειδί: μαζί το είδαμε, μαζί θα μοιραστούμε τις εντυπώσεις μας: «α, ναι σου άρεσε αυτό; δεν το είχα προσέξει. Εμένα μου άρεσε εκεί που....» ή «έχεις δίκιο δεν ήταν και τόσο καλό, την επόμενη φορά θα διαλέξουμε κάτι καλύτερο.»

 

 

Μην υποτιμάτε την οξυδέρκειά τους...

Μπορεί οι γονείς να έχουν φτιάξει ένα πλέγμα γνώσεων και κουλτούρας μέσω της εμπειρίας και της μάθησης, το αισθητήριο όμως των παιδιών είναι συνήθως αλάνθαστο. Οι παρατηρήσεις τους για αυτά που βλέπουν γύρω τους εκπλήσσουν και μπορούν να είναι πολύτιμες γιατί δεν είναι ακόμα εγκλωβισμένες σε στερεότυπα και προκατασκευασμένες αντιλήψεις και γνώσεις, όπως συχνά συμβαίνει με την κουλτούρα των ενηλίκων. Και φυσικά ακόμα δεν έχουν δημιουργήσει ταμπέλες για αυτό που βλέπουν δεν βλέπουν μια «κωμωδία», ένα «θρίλερ» κλπ.

Βλέπουν απλώς μια ιστορία, σε κάποιες στιγμές θα βαρεθούν, σε άλλες θα γελάσουν, θα στεναχωρηθούν, σε κάποιες θα φοβηθούν. Και δεν θα διστάσουν να το πουν και βγάζουν μια αλήθεια που δεν αμφισβητείται.

Μέσα σε όλα αυτά τα... πνευματικά δεν  πρέπει να μας διαφεύγει η σπουδαιότητα της σωματικής γλώσσας και επικοινωνίας που έχουν ανάγκη τα παιδιά για να αναπτυχθούν σωστα. Το πρώτο Εγώ, εξάλλου, είναι σωματικό, όπως είπε και ο Φρόιντ.  Συχνά η επικοινωνία πολλών γονιών με το παιδί ξεκινά και τελειώνει στο λεκτικό επίπεδο. Αν την ώρα που βλέπει την παράσταση, την έκθεση, που ακούει το παραμύθι κλπ, του πιάσουμε το χέρι, ή ακουμπήσουμε στα μαλλιά του, αν φεύγοντας πιαστούμε χέρι-χέρι και φύγουμε χωρίς να πούμε τίποτα, οι κινήσεις μας αυτές είναι εξαιρετικής σπουδαιότητας  για το παιδί. Το σωματικό άγγιγμα του είναι απολύτως αναγκαίο. Μια έξοδος μπορεί να είναι πολύτιμη για το μικρό μας ακόμα κι όταν πάρουμε απλώς ένα παγωτό και σουλατσάρουμε χέρι-χέρι στην πόλη και μιλάμε και γελάμε! Τα παιδιά μας εκτός από γνώσεις χρειάζονται και εμπειρίες...    

 

Βγείτε στη φύση.

Πράγματι τα παιδιά, πριν ακόμα έρθουν και σε επαφή με την τέχνη που αναπαριστά, καλό είναι να έχουν έρθει σε επαφή με αυτό που αναπαριστά η τέχνη. Να ακουμπήσουν το χώμα, το νερό, τα δέντρα , να μυρίσουν τη φύση και να δουν τα πλάσματά της. Ο πραγματικός και ο φυσικός κόσμος καταγράφει στο παιδί την εμπειρία που θα το βοηθήσει να αντιληφθεί και  την τέχνη. Πρέπει να δει το δέντρο πριν το δει στον πίνακα. Να μπορεί να φανταστεί πως ζούσαν τα παιδάκια στην αρχαιότητα, γιατί έχει την αίσθηση ενός τοπίου χωρίς μπετόν και πολυκατοικίες, έχει αγγίξει το χώμα που φτιάχνει το κεραμικό. Μέσα από την  τέχνη παρατηρείς τον κόσμο, αλλά πριν πρέπει ως ένα βαθμό να τον έχεις βιώσει.

 

Καλά νέα για όλους.

Όταν το παιδί ξέρει ότι μπορεί να κάνει έξω από το σπίτι πράγματα που το ευχαριστούν μέσα σε ένα ασφαλές πλαίσιο αναπτύσσεται ομαλά. Μπορεί να βρει και να χτίσει την 

εικόνα του εαυτού του με ασφάλεια  –τι του αρέσει και τι όχι, τι αντέχει και τι όχι-  καθώς και των άλλων.  Ταυτόχρονα αυτό κάνει καλό σε κάθε μέλος της οικογένειας χωριστά, αλλά  και συνολικά στο σύστημα που δημιουργούν.  Το σημαντικό τελικά δεν είναι αν ήταν η τέλεια παράσταση , η τέλεια έκθεση κλπ. Είναι να επικοινωνήσουμε πράγματα μεταξύ μας, πως μπορούμε να τα κάνουμε όλα αυτά κάτι θετικό υπέρ της σχέσης μας. Και σε ένα δεύτερο χρόνο, μετά το μεταβατικό στάδιο της σιωπής, έρχεται η αξιοποίηση της εμπειρίας που στην παιδική γλώσσα έχει μόνο μια λέξη:   παιχνίδι.

 Πολλά θέατρα, για παράδειγμα, έχουν πλέον μέσα στο πρόγραμμα, ή και ξεχωριστά, φυλλάδια με δραστηριότητες για μετά την παράσταση. Να παίξεις ρόλους, να δημιουργήσεις ένα φανταστικό σενάριο κλπ. Συνήθως τα παιδιά μετά τα θεάματα που έχουν παρακολουθήσει ξεσηκώνουν και μιμούνται κινήσεις ή ήχους, ας παίξουμε έτσι μαζί τους. Mε τον 6χρονο ανιψιό μου παίζουμε ακόμα θέατρο στο σπίτι το «Φάντασμα του Κάντερβιλ, που είδαμε την περασμένη άνοιξη στο παιδικό του Θεάτρου Τέχνης! Φυσικά με βάση το δικό σου σενάριο, που κάθε φορά μας περιγράφει πριν αρχίσουμε…!

Η μαγική λέξη είναι «μαζί». Μαζί είμαστε εκεί, μαζί μοιραζόμαστε το μετά, αφήνοντας ο καθένας χώρο στον άλλο να εκφράσει αυτά που θέλει και να τα μοιραστεί, για να μπορέσει με έναν τρόπο να αγκαλιάσει τον κόσμο του.

 

 

Οι δραστηριότητες σε μεγάλους και ανοιχτούς χώρους συνήθως του πηγαίνουν καλύτερα. Αν οι γονείς έχουν κατανοήσει και αποδεχθεί τι συμβαίνει, μπορούν να οργανώσουν έτσι την έξοδό τους μαζί του ώστε να μην νοιώθει εγκλωβισμένο. Για αφάλεια π.χ. μπορούν να ζητήσουν  μια θέση προς τα πίσω και άκρη στο διάδρομο για να μπορεί να αισθάνεται άνετα και να μπορεί να βγει όποτε θελήσει χωρίς να ενοχλεί.  Αν αυτό που παρακολουθεί το τραβήξει, σίγουρα θα κάτσει ήσυχο περισσότερη ώρα κι ίσως εμπνευστεί

από την Κατερίνα Μαγγανά,

 ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια

katmangana@gmail. com